1. Thay khớp gối nhân tạo là gì và những ai cần được thay khớp gối?

Ngày nay, thay khớp gối là một phẫu thuật thường qui để thay thế cho khớp gối bị hư hại, bị bào mòn hay bị bệnh mà nhiều nhất là viêm xương-khớp bằng một khớp nhân tạo, được chỉ định khi các phương pháp điều trị khác không thể giúp làm giảm đau hay khôi phục lại được chức năng khớp giúp đem lại cho người bệnh cuộc sống tốt đẹp hơn. Khớp gối nhân tạo toàn phần gồm ba thành phần chính là: phần lồi cầu đùi, phần mâm chày (làm bằng hợp kim kim loại) và mảnh chèn nằm giữa hai thành phần trên (làm bằng polyethylen chất lượng cao). Khớp gối nhân tạo toàn phần có thể chia làm 3 loại: khớp gối nhân tạo không có hạn chế (non contraint), hạn chế một phần và hạn chế toàn phần. Trong đó, loại khớp gối nhân tạo không hạn chế là loại thường được dùng nhất hiện nay cho hầu hết các loại bệnh lý hư khớp gối. Loại này gồm hai loại chính đang được sử dụng rộng rãi là: loại xoay được và loại không xoay được. Tuổi thọ của khớp gối nhân tạo trên dưới 15 năm, nhất là khi khớp thay mới được chăm sóc phù hợp.

Bệnh về đau nhức khớp gối ngày càng nhiều

Người lớn ở mọi lứa tuổi đều có thể xem xét thay khớp gối, thay nhiều nhất là những người 60-80 tuổi và hiện đang có nhiều hơn những người trẻ được thay khớp gối. Trong phẫu thuật, các phần xương và sụn bị hư hại của xương đùi, xương chày và xương bánh chè được cắt bỏ và thay bằng một khớp nhân tạo làm bằng hợp kim kim loại, các chất dẻo và polymer chất lượng cao. Khớp nhân tạo có thể xoay và trượt khi gập đùi.

2. Các trường hợp nào – khi nào phải phẫu thuật thay khớp gối

• Bạn bị đau nghiêm trọng, phù và cứng đầu gối với giảm vận động.
• Đau khớp gối ảnh hưởng đến chất lượng sống và giấc ngủ.
• Gặp khó khăn hoặc không thể thực hiện các công việc hàng ngày như đi chợ hay đi ra khỏi bồn tắm.
• Bạn cảm thấy phiền muộn vì đau và mất vận động.
• Bạn không thể làm việc và sinh hoạt xã hội bình thường.

Chú ý: đôi khi, trong phim X-quang cho thấy khớp gối hư hại nhiều, nhưng điều đáng ngạc nhiên là người bệnh lại không đau hoặc chỉ đau ít thì vẫn chưa có chỉ định thay khớp gối nhân tạo.

3. Các trường hợp đau nhưng hạn chế chỉ định thay khớp gối

• Người bệnh không thể chịu được cuộc mổ và có những bệnh lý nội khoa kèm theo như mắc bệnh tim mạch, suy thận (điều này sẽ được thảo luận giữa bác sĩ phẫu thuật, bác sĩ gây mê và bác sĩ nội khoa trước khi mổ)…
• Người bệnh có tình trạng viêm nhiễm vùng gối.
• Người bệnh trẻ tuổi nên hạn chế thay khớp vì khớp nhân tạo có tuổi thọ nhất định khoảng 10-15 năm nên sau đó nếu khớp thay bị hư sẽ phải thay lại.
• Người bệnh quá mập – thừa cân nhiều thì nguy cơ hư khớp nhân tạo sẽ xuất hiện sớm hơn nên cũng hạn chế việc thay khớp gối (tuy nhiên, nếu người bệnh rơi vào trường hợp thay khớp gối một ngăn thì cân nặng không ảnh hưởng gì cả)

Khớp gối có 3 ngăn: ngăn bánh chè-đùi, ngăn đùi-chày trong, ngăn đùi-chày ngoài

4. Các loại phẫu thuật thay khớp gối (phương pháp, kỹ thuật thay khớp gối)

Có hai loại phẫu thuật chính, phụ thuộc vào tình trạng bệnh của khớp gối:

A. Phẫu thuật thay khớp gối toàn phần

Bác sĩ sẽ rạch một đường mổ trước gối. Hai mặt sụn khớp của lồi cầu đùi và mâm chày sẽ được cắt bỏ đi, thay vào đó là hai thành phần kim loại gắn vào lồi cầu đùi và mâm chày. Các sụn chêm và dây chằng chéo trước cũng sẽ được bỏ đi, dây chằng chéo sau có thể giữ lại hay bỏ đi tùy loại khớp. Các thành phần kim loại sẽ gắn vào xương và được giữ chặt bằng một lớp xi măng y khoa mỏng. Một mảnh polyethylen sẽ được chèn vào giữa hai thành phần đùi và mâm chày giúp cho gối cử động nhẹ nhàng.

Thay khớp gối toàn phần (bên phải) và bán phần (bên trái)

B. Phẫu thuật thay khớp gối bán phần (còn gọi là Thay khớp gối một ngăn)

Đây là một lựa chọn thích hợp khi khớp gối không bị hư hoàn toàn. Chỉ một ngăn của khớp gối bị hư là phải thay, có thể là ngăn ngoài hoặc ngăn trong, và giữ lại các ngăn khác còn tốt. Phẫu thuật nhẹ hơn với thời gian nằm viện và thời gian khỏi bệnh cũng ngắn hơn. Cách đây khoảng hơn chục năm, các bác sĩ chấn thương chỉnh hình đã thực hiện việc thay khớp gối một ngăn và các thế hệ khớp gối một ngăn kếtiếp nhau ra đời với nhiều cải tiến giúp cho chức năng của khớp gối ngày càng hoàn thiện.

Thay khớp gối bán phần có một số lợi ích so với thay toàn phần: việc phẫu tích xương và các mô mềm ít hơn, mất máu ít hơn, biến chứng ít hơn và phục hồi vận động sớm hơn. Các biến chứng khác tỷ lệ xảy ra ngang nhau giữa hai phương pháp bao gồm: lỏng khớp, nhiễm trùng, tổn thương thần kinh, gãy xương cạnh khớp gối.

Trong chỉ định thay khớp gối một ngăn, người bệnh cần thỏa mãn các điều kiện sau:

• Bị hư chỉ một ngăn của khớp gối, các ngăn khác còn tốt.
• Gối vẹo trong ít hơn 10 độ hay vẹo ngoài ít hơn 15 độ và còn nắn chỉnh được.
• Gối không bị hạn chế gập gối và có thể gập hơn 90 độ, gối không bị mất vững và không bị mất duỗi gối ít hơn 10 độ.
• Đau khe khớp bên trong hay bên ngoài khi đi, ngồi hay nằm nghỉ ngơi không đau.

Kỹ thuật thay khớp gối một ngăn bao gồm: một đường mổ khoảng 15 cm mặt trước gối, bộc lộ ngăn khớp gối bị hư. Các bác sĩ sẽ gắn một miếng kim loại vào vùng lồi cầu đùi để thay cho mặt khớp lồi cầu đùi. Phần mặt khớp mâm chày sẽ được đặt một miếng nhựa đặc biệt, chắc, chịu được sự mài mòn cao. Như vậy, các bác sĩ đã thay thế mặt sụn khớp bằng một miếng nhựa đúng bằng mặt khớp của một ngăn. Trong thay khớp gối một ngăn, các dây chằng chéo trước và sau được bảo tồn (chỉ cắt bỏ trong thay khớp gối toàn phần). Vì cuộc mổ nhỏ hơn và cắt ít xương hơn nên người bệnh sẽ ít đau hơn và thời gian hồi phục nhanh hơn. Điều quan trọng hơn là khi khớp gối bán phần bị hư, xương vùng gối còn được bảo tồn ở ngăn còn lại nên việc thay lại sẽ dễ dàng hơn tha y khớp gối toàn phần.

Người mập quá có thể thay khớp gối một ngăn được không? Nhiều nghiên cứu cho thấy không có sự ảnh hưởng của cân nặng lên chỉ định thay khớp gối một ngăn và thời gian sống còn của khớp cũng không có sự khác biệt với người ốm, nên người mập vẫn có thể được thay khớp gối một ngăn nếu có chỉ định.

Lưu ý, những người bệnh không thể thay khớp gối một ngăn là:

• Người bệnh bị viêm khớp gối sẽ không được thay khớp gối một ngăn vì nguy cơ nhiễm trùng cao. Cần điều trị triệt để nguyên nhân viêm trước khi quyết định thay khớp gối.
• Người bệnh bị loãng xương q uá nặng.
• Người bệnh có gối bị biến dạng nặng.
• Người bệnh có gối bị cứng ha y quá lỏng lẻo.

Thay khớp gối toàn phần (bên phải) và bán phần (bên trái) xem qua phim X Quang

5. Các biến chứng của phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo

Có thể gặp các biến chứng, tuy rằng hiếm: nhiễm trùng, chảy máu tại khớp gối, khớp bị đặt sai, chân không được thẳng trục, cứng khớp gối, mất gập hay duỗi gối, cục máu đông hay huyết khối tĩnh mạch sâu, đau dai dẳng tại khớp gối, gãy xương quanh vùng khớp nhân tạo, khớp nhân tạo không thật vững và có thể cần phẫu thuật để điều chỉnh, tử vong quanh mổ…

6. Chế độ tập sau khi mổ thay khớp gối

Sau mổ, người bệnh sẽ được tập vật lý trị liệu và có chế độ tập đi lại thích hợp. Lúc đầu phải dùng khung chống hay nạng để tập theo hướng dẫn giúp làm mạnh khớp gối. Có thể bỏ các phương tiện giúp tập đi sau khoảng 6 tuần và bắt đầu đi xe sau 8-12 tuần. Phải sau 2 năm mới hồi phục hoàn toàn được.

Không như khớp háng dễ bị trật, khớp gối rất hiếm khi bị trật, tùy loại khớp mà người bệnh có thể gập duỗi gối thoải mái không hạn chế kể cả có thể ngồi xổm ha y quỳ được.

7. Thay khớp gối nhân tạo ở đâu

Đây là một phẫu thuật tương đối phức tạp và kèm nhiều rủi ro đồng thời cần chú trọng việc theo dõi và tập vật lý trị liệu sau phẫu thuật, vì vậy phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo chỉ nên thực tại các cơ sở y tế lớn, bệnh viện chuyên khoa về Xương Khớp. Sau đây là một số cơ sở y tế tại TPHCM mà bạn có thể tin cậy để thực hiện viện thay khớp gối nhân tạo:

1. Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình TPHCM
2. Bệnh viện Đại học Y dược (khoa Xương Khớp, Chấn thương Chỉnh hình)
3. Bệnh viện Chợ Rẫy TPHCM (khoa Xương Khớp, Chấn thương Chỉnh hình)
4. Bệnh viện Sài Gòn ITô (bệnh viện tư nhân chuyên về Chấn thương Chỉnh hình)
5. Ngoài ra còn nhiều bệnh viện tốt khác mà chúng tôi chưa kể ra hết (vd: Pháp Việt, An Sinh, Nguyễn Tri Phương…)

Chú ý: Việc chọn bác sĩ nào phẫu thuật thay khớp gối là rất quan trọng (khả năng chuyên môn, kinh nghiệm, y đức), việc này ảnh hưởng đến khả năng hồi phục vận động sau phẫu thuật rất nhiều. Vậy nên, các bạn cần tìm hiểu về bác sĩ phẫu thuật thay khớp gối trước khi quyết định thực hiện nhé.

8. Thay khớp gối hết bao nhiêu tiền

Giá phẫu thuật thay khớp gối nhân tạo phụ thuộc vào chất liệu của khớp gối nhân tạo, bệnh viện – bác sĩ nào thực hiện…vì vậy sẽ không có con số chính xác là bao nhiêu. Tuy nhiên chi phí thay khớp gối nhân tạo thông thường giao động khoảng từ 60 triệu đến 90 triệu. Chi phí này đã bao gồm tiền khớp gối nhân tạo, các vật dụng phục vụ phẫu thuật khác, chi phí bác sĩ, chi phí nằm viện và vật lý trị liệu sau phẫu thuật.

HÃY CÙNG CHUNG TAY CHIA SẺ BÀI VIẾT NÀY ĐẾN MỌI NGƯỜI